ਚੰਡੀਗੜ 11 ਅਪ੍ਰੈਲ (ਖ਼ਬਰ ਖਾਸ ਬਿਊਰੋ)
ਕਿਸਾਨ ਆਗੂ ਰਾਕੇਸ਼ ਟਿਕੈਤ ਨੇ ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਿਵਰਾਜ ਚੌਹਾਨ ਨੂੰ ਚਿੱਠੀ ਲਿਖੀ ਹੈ। ਟਿਕੈਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਬੀਟੀ ਕਾਟਨ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਬਹੁਤ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਫ਼ੈਸਲਾ ਲਿਆ ਹੈ। ਬੀਟੀ ਕਾਟਨ ਦੀ ਅਸਫ਼ਲਤਾ ਕਾਰਨ ਕਪਾਹ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ’ਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ’ਚ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਹਮਲੇ, ਖਾਸ ਕਰ ਕੇ ਗੁਲਾਬੀ ਟੀਂਡੇ ਦੇ ਕੀੜੇ, ਵਧੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। 28 ਮਾਰਚ, 2025 ਨੂੰ, ਕੇਂਦਰੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਭਲਾਈ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਬੀਟੀ ਕਾਟਨ ਦੇ ਬੀਟੀ ਕਪਾਹ ਬੀਜ ਬੋਲਗਾਰਡ II (ਬੀਜੀ-III) ਦੇ 475 ਗ੍ਰਾਮ ਪੈਕੇਟ ਦੀ ਕੀਮਤ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 37 ਰੁਪਏ ਯਾਨੀ 4.2 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਕੀਮਤਾਂ ’ਚ ਇਹ ਵਾਧਾ ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਕਪਾਹ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਠੀਕ ਪਹਿਲਾਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਿਰਫ਼ ਬੀਟੀ ਕਾਟਨ ਦੇ ਵਪਾਰ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਹੀ ਫਾਇਦਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਬੀਟੀ ਕਪਾਹ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਧਾਈ ਹੈ, ਇਹ ਇੱਕ ਨਿੰਦਣਯੋਗ ਕਦਮ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇਹ ਵੀ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਕੁਝ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ BT ਕਾਟਨ ਦੇ ਬੋਲਗਾਰਡ PPs (BG-PPs) ਜਾਂ HT BT ਕਾਟਨ ਕਪਾਹ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਕਰ ਦੇਣਗੇ, ਪਰ ਜਿਵੇਂ BT ਕਾਟਨ ਦੇ ਬੋਲਗਾਰਡ I (BG-I) ਦੀ ਅਸਫ਼ਲਤਾ ਨੂੰ ਬੋਲਗਾਰਡ PP (BG-PP) ਦੁਆਰਾ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਿਆ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਕੋਈ ਠੋਸ ਹੱਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ।
ਮੌਜੂਦਾ GM ਕਪਾਹ ਹੋਰ ਵੀ ਮਹਿੰਗੀ GM ਕਪਾਹ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਵੇਗਾ, ਜੋ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ’ਚ ਫਿਰ ਅਸਫਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਹ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਸੈਂਟਰਲ ਕਪਾਹ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਡਾ. ਕੇਸ਼ਵ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਐਨ ਰਾਹੀਂ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਕਪਾਹ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਲਈ ਬੀਟੀ ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਗਲਤ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਤਪਾਦਨ ਕੁਝ ਹੋਰ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਵਧਿਆ। ਉਸਦੀ ਖੋਜ ਇੱਥੇ ਪੜ੍ਹੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ – https://counterviewfiles.wordpress.com/…/kranthi-stone… ਇੱਕ ਵਿਕਲਪ ਦੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦੇਸੀ ਕਪਾਹ।
ਹੁਣ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਦੇਸੀ ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਦੇਸੀ ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ’ਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਬੀਟੀ ਕਪਾਹ ਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ, ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਵਧੀ ਹੈ।
ਬੀਟੀ ਕਪਾਹ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਧੂ-ਮੱਖੀਆਂ ਪਾਲਕਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਹਿਦ ਦੀਆਂ ਮੱਖੀਆਂ ‘ਤੇ ਇਸਦੇ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਦੇਸੀ ਕਪਾਹ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਲਈ ਬਿਹਤਰ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਸਸਟੇਨੇਬਲ ਐਗਰੀਕਲਚਰ (CSA) ਨੂੰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-BT ਕਪਾਹ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਰਾਇਥੂ ਸਾਧਿਕਾ ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਵੀ ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਜੀਐਮ ਕਪਾਹ ਵਿੱਚ ਚੰਗੇ ਨਤੀਜੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਨਤੀਜੇ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਖਰਚਿਆਂ ਅਤੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਮੁਕਤ ਸਨ। ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ’ਚ ਅਜਿਹੇ ਜੈਵਿਕ ਕਪਾਹ ਦੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਮੰਗ ਹੈ ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਕਪਾਹ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਜੀਐਮ ਕਪਾਹ ਦੇ ਨਿਰਯਾਤ ’ਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਧੋਖਾਧੜੀ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਾਖ ਨੂੰ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚੀ ਹੈ। 2004 ਦੀ ਇੱਕ CAG (ਕੰਪਟ੍ਰੋਲਰ ਅਤੇ ਆਡੀਟਰ ਜਨਰਲ) ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਨੇ ਇਹ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਬਿਊਰੋ ਆਫ਼ ਪਲਾਂਟ ਜੈਨੇਟਿਕ ਰਿਸੋਰਸਿਜ਼ (NBPGR) ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸੀ ਕਪਾਹ ਜਰਮਪਲਾਜ਼ਮ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਜਿਵੇਂ ਬੀਟੀ ਕਪਾਹ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੇਲੇ ਦੇਸੀ ਕਪਾਹ ਦੇ ਬੀਜ ਹਟਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੁਣ ਬੀਟੀ ਕਪਾਹ ਦੀ ਅਸਫ਼ਲਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਜੈਵਿਕ ਦੇਸੀ ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਡਾ. ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨੇ ਕਪਾਹ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਗੈਰ-ਜੀਐਮ ਕਪਾਹ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਘਣਤਾ ਵਾਲੀ ਬਿਜਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ’ਚ ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਦੇਸੀ ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਦੇ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਯਤਨਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਹਰਿਆਣਾ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦੇਸੀ ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ 3,000 ਰੁਪਏ ਦੇਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੇਸੀ ਕਪਾਹ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਦੀ ਕਾਫ਼ੀ ਮਾਤਰਾ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਇਹ ਯੋਜਨਾ ਬਹੁਤ ਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੀ। ਪਹਿਲੇ 1-2 ਸਾਲਾਂ ਲਈ, ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨਾਲ ਬੀਜ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਬੀਜ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਇਸਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਰਾਕੇਸ਼ ਟਿਕੈਤ ਨੇ ਕੇਂਦਰੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਫੈਸਲਾ ਲਓਗੇ ਅਤੇ ਦੇਸੀ ਕਪਾਹ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰੋਗੇ।