ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 10 ਜੂਨ (ਖਬਰ ਖਾਸ ਬਿਊਰੋ)
ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਪ੍ਰੈਸ ਕਲੱਬ ਵਿੱਚ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਹੀਟਵੇਵ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਮੀਡੀਆ ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 50 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੱਤਰਕਾਰ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਮਾਹਿਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ’ਤੇ ਅਤਿਅੰਤ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਅਨਿਯਮਿਤ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੇ ਵਧ ਰਹੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਰੇ ਡੂੰਘੀ ਸਮਝ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਸੀ।
ਇਹ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਪੰਜਾਬ ਸਟੇਟ ਕੌਂਸਲ ਫਾਰ ਸਾਇੰਸ ਐਂਡ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਕਲੀਨ ਏਅਰ ਪੰਜਾਬ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਚਲਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਮਝ, ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਡੇਟਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਕਰਨਾ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਉੱਭਰ ਰਹੀਆਂ ਜਲਵਾਯੂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾਈ, ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।
ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਪ੍ਰੈਸ ਕਲੱਬ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੌਰਭ ਦੁੱਗਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਪ੍ਰੈਸ ਕਲੱਬ ਵੱਲੋਂ, ਮੈਂ ਸਾਰੇ ਬੁਲਾਰਿਆਂ, ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦਾ ਨਿੱਘਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਦਾ ਹਾਂ। ਹੀਟਵੇਵ ਅਤੇ ਅਨਿਯਮਿਤ ਬਾਰਿਸ਼ ਦਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ’ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਅੱਜ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਚਰਚਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਜਲਵਾਯੂ ਅਸੰਤੁਲਨ ਵਧਦਾ ਹੈ, ਸਾਡੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਦਰਪੇਸ਼ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਵੀ ਵਧਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ ਲਈ, ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਮੌਸਮ ਦੀਆਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਅਤੇ ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਣ ਨਾਲ ਸਿੱਧਾ ਜੁੜਿਆ ਮੁੱਦਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਇਕੱਠ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਪੰਜਾਬ ਸਟੇਟ ਕੌਂਸਲ ਫਾਰ ਸਾਇੰਸ ਐਂਡ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਪ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ ਪੰਜਾਬ ਮੌਸਮੀ ਬਦਲਾਅ ਦੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਦ ਇਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਸਾਡੇ ਮੀਡੀਆ ਸਾਥੀ ਇਹਨਾਂ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ਗੀ ਅਤੇ ਗਹਿਰਾਈ ਨਾਲ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣ।ਵਿਗਿਆਨ-ਅਧਾਰਤ ਪੱਤਰਕਾਰਤਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਨੀਤੀ-ਨਿਰਣੈ ਲੈਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਹੀ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀਅਤ ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਂ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਮੌਸਮੀ ਕਾਰਵਾਈ ਲਈ ਬੇਹੱਦ ਅਹੰਮ ਹੈ।
ਡਾ. ਪੀ. ਐਸ. ਕਿੰਗਰਾ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਮੁਖੀ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਪੀ.ਏ.ਯੂ.) ਨੇ ਕਿਹਾ, ’’ਕਿ ਹੀਟਵੇਵ ਹੁਣ ਕੋਈ ਅਸਾਧਾਰਨ ਵਰਤਾਰਾ ਨਹੀਂ ਰਹੀਆਂ – ਇਹ ਆਮ ਹੁੰਦੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਅਤਿਅੰਤ ਮੌਸਮੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਨਮੀ ਨੂੰ ਘਟਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਪਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।’’
ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ‘‘ਇਸ ਹਕੀਕਤ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਸਮਝ ਅਤੇ ਨੀਤੀਗਤ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਵਿੱਚ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ।’’
ਡਾਟਾ-ਅਧਾਰਤ ਰਿਪੋਰਟਿੰਗ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ’ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਪੀਏਯੂ) ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਸਾਇੰਟਿਸਟ ਡਾ. ਪ੍ਰਭਜੋਤ ਕੌਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਕਿ ਅਸੀਂ ਤਾਪਮਾਨ ਦੇ ਅਤਿਅੰਤ ਵਾਧੇ ਅਤੇ ਅਨਿਯਮਿਤ ਬਾਰਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਵਾਧਾ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਸਾਡੇ ਰਵਾਇਤੀ ਫਸਲ ਚੱਕਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਵਿਚਕਾਰ ਪਾੜੇ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ – ਤਾਂ ਜੋ ਪੱਤਰਕਾਰ ਇਸ ਚੁਣੌਤੀ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਾਲਤਾ ਨੂੰ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਣ।’’
ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਵਿੱਚ ਜਲਵਾਯੂ ਡੇਟਾ, ਹੀਟਵੇਵ ਦੇ ਰੁਝਾਨ, ਕਣਕ ਅਤੇ ਝੋਨੇ ਵਰਗੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫਸਲਾਂ ’ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਪਾਣੀ ਸੰਕਟ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਬਾਰੇ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ। ਜਾਅਲੀ ਖ਼ਬਰਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖ਼ਬਰਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਨ ਬਾਰੇ ਵਿਹਾਰਕ ਸੁਝਾਅ ਵੀ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ ਗਏ।
ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ’ਤੇ ਜਨਤਕ ਸੰਚਾਰ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਭਾਈਵਾਲੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਸੰਕਲਪ ਨਾਲ ਖਤਮ ਹੋਇਆ।